Wie het leuk vindt kan hier lezen hoe wij genieten van ons verblijf in Zweden.
Over hoe het met ons gaat en wat we zoal meemaken...


Zweden... rust, ruimte, oneindige natuur, frisse lucht en veel aardige mensen!





donderdag 26 januari 2017

Over de Samen, de rendieren en het antwoord op de vraag over bijvoeren

 
Samen familie bij hun tent,
door de Zweedse kunstschilder Johan Tiren 1853 - 1911
Klik maar op de foto voor een vergroting...
 
 
Oorspronkelijk waren de Samen nomaden, ze woonden in tenten in de zomer en in meer stevige hutten tijdens de koudere seizoenen. Tegenwoordig wonen de Samen in moderne huizen en gebruiken alleen tenten als tijdelijke verblijfplaats tijdens migraties van rendieren als ze niet zelf in de bergen en bossen wonen.
Vroeger noemde men de Samen, ook wel Sami, Lappen. Vandaar ook de naam Lapland natuurlijk. Tegenwoordig willen ze niet meer zo genoemd worden, voelen het als scheldwoord. Vraag me niet waarom...

Op mijn fotoblog staat een bericht over een bezoek aan het verlaten Samen dorp Sutme nabij Borgafjäll, hier niet ver vandaan. Je komt er door HIER te klikken.

Ik in de deuropening van een oude Samen hut
waar we een oude 'draadloze' bakelieten telefoon vonden.

De meeste Samen wonen in het noorden, maar er zijn Samen in heel Zweden. Samen komen voor in Noorwegen, Zweden, Finland en Rusland.
Ze hebben een eigen parlement en een nationale feestdag die op 6 februari is.


Het parlementsgebouw dat in Karasjok in het noorden van Noorwegen staat.

Het parlement van binnen.

De Samen parlementsleden 2013-2017.

De Samen vlag.


Vandaag de dag voorziet slechts 10% van de Zweedse Samen in zijn levensonderhoud door de rendieren.
Velen combineren hun familiebedrijven met toerisme, visserij, ambachten en andere beroepen. Ze lopen, net als bij ons in bijv. Volendam, natuurlijk ook niet meer aldoor in klederdracht. Dit is inmiddels vooral bij toeristische aangelegenheden.
Zoals bijvoorbeeld Per Kuhmunen die elk jaar mooie sier maakt op bijvoorbeeld de grote wintermarkt in Jokkmokk.


Per Kuhmunen
 
 
Er zijn ongeveer zo'n 250.000 rendieren in Zweden.
Natuurlijke vijanden zoals bijvoorbeeld de wolf worden door de eigenaren van de rendieren als een grote bedreiging gezien.
Rendieren eten paddenstoelen, mossen, gras en kruiden.
Suovas is een beschermde benaming voor gerookte rendiervlees filets. Rendiervlees is behoorlijk aan de prijs.
Melk van rendieren smaakt zoet en ziet eruit als gesmolten vanille-ijs.
Er zijn 51 Samen dorpen, het grootste is Sirkas in Jokkmokk.
De schoenen en handschoenen (bij klederdracht) van de Samen zijn vaak gemaakt van rendiervel.
Aan het kostuum / de klederdracht van een Same kun je zien uit welke regio hij/zij komt.
Het volkslied van de Samen (klik voor YouTube) is geschreven door Isak Saba.
Typische voornamen zijn Ante, Ristin, Sunna en Aslak.
Dubbele namen bijvoorbeeld Per-Anders, Lars-Nila en Elle-Marit.

In maart-april is de grote verhuizing van de rendieren naar de bergen want de sneeuw zal weldra verdwenen zijn, daar zullen de vrouwtjes kalven.
Dit is een filmpje van zo'n migratie van een grote kudde rendieren naar de zomerweiden in de bergen. Bij het filmpje hoor je zingen, dit is een JOIK, de traditionele zang van de Sami (of Samen).


 

Immens grote kuddes.
 

In juni-juli worden de rendierkalveren gemerkt aan hun oor. Liever gezegd door een stukje uit het oor te snijden, voor elke rendierhouder een bepaalde plek uit het oor.
Ze doen dit vaak 's nachts omdat het dan koeler is, dit kan natuurlijk omdat het gedurende deze midzomermaanden 24 uur per dag licht is.



 
N.a.v. mijn vorige bericht werd er gevraagd of de rendieren bijgevoerd worden 's winters, vooral nu het door de ijslagen tussen de sneeuw bijna niet mogelijk is om bij het mos en het gras te komen.
Het antwoord is ja, ze worden zeker bijgevoerd. Veel extra werk en kosten voor de rendierhouders.
Deze vraag is voor mij ook de aanleiding geweest deze blogpost te maken.


Een soort bix speciaal voor rendieren en reeën.

Lekker smikkelen.

Hier wordt een kleinere kudde bijgevoerd met mos.
 
 
Meer van het prachtige werk van de Zweedse kunstschilder Johan Tiren, meestal Samen en hun dieren verbeeldend, is te zien in deze slideshow (klik) op YouTube.
 
Alle afbeeldingen in dit bericht komen van internet en dus niet van mijn hand, behalve die van mezelf natuurlijk, die is gemaakt door Tineke.
 
Gon
 
 
 

maandag 16 januari 2017

Steeds die extremen en dan ook de droogte

 

 
Zo'n vreemde winter als deze hebben wij hier nog niet meegemaakt. Dit is de 9e winter waarover we kunnen meepraten.
Deze winter is niet normaal gezien de wisselingen telkens, de extremen zelfs.
Zo is het een aantal dagen rond -30°C en zo kan het in een paar uur omslaan naar +4°C.
Dat is best vervelend, maar voor mezelf vind ik het echt niet erg. Pas mijn kleding aan en dat is dat. Ik heb niets van -30°C  en als het dan in ene +4°C is, voelt het alsof het voorjaar is aangekomen.
Voor onze honden is het ook niet echt erg, bij temperaturen kouder dan ongeveer -15°C krijgen ze elk hun eigen jas aan. Geven ze niks om en hebben evenveel plezier buiten.
Nee, de vogels en de wilde dieren, daar is het heel vervelend voor.
Zo wennen ze niet aan de kou, als het steeds zo wisselt.
 
 
 
 
Bovendien verandert de bovenste sneeuwlaag tijdens dooi in een laag ijs waarop later dan weer sneeuw valt. Zo ligt er nu een laag sneeuw die door nu en dan dooi tussendoor ingeklonken is door die ijslagen ertussen.
 
 
 
 
Door de ijslagen kunnen dieren als reeën en rendieren bijna geen voedsel vinden. Als er alleen maar sneeuw valt en het dooit niet tussendoor dan kunnen ze blijven zoeken en wroeten naar voedsel, al ligt er meer dan een halve meter, de sneeuw is dan erg droog en erg licht. Maar nu zijn ze echt in de problemen, zelfs zo dat het 't nieuws haalt.
 
 
 

Voor de dieren zal het fijn zijn als de definitieve dooi komt, in deze omgeving pas in april.
Dan kunnen ze weer naar hartenlust eten van o.a. dit rendiermos.
 

En natuurlijk warmt de aarde op, maar nu dan telkens dat geklets op het nieuws dat dit daardoor komt deze winter, nee, dat geloof ik niet. Ik heb hier wel over gesproken met mensen die hier geboren en getogen zijn en nu een leeftijd hebben van ergens in de tachtig jaar. Ze vertelden dat vroeger de winters kouder waren, maar ook dat ze in hun jeugd ook wel eens een groene kerst hebben meegemaakt. Wel dat is ons nog niet overkomen, de sneeuw was er altijd al in november.
Ik heb in mijn achterhoofd altijd nog het verhaal over El Niño en La Niña (klik) dat ik lang geleden op school leerde. 
Over hun sterke wisselingen en wat die allemaal kunnen veroorzaken.
 
Moet ik ook gelijk aan 2016 denken, een zeer droog jaar. Ik denk dat het woord grondwaterpeil wel het meest gebruikte woord is geweest in het journaal hier in 2016. 
In grote delen van Zweden is dat peil in de loop van het jaar veel te laag geworden en is dat op veel plaatsen nog steeds.
Vooral in het zuid-oosten (vanaf Stockholm naar het zuiden en dan de oostelijke helft) van Zweden is dit het geval, maar ook in grote delen van Västerbotten en Västernorrland. Deze veel te lage grondwaterstand geeft grote problemen.
 
 
 
 
Om dicht bij huishoudens te blijven... mensen die niet in stedelijke gebieden wonen, maar op het platteland en dus een eigen drinkwatervoorziening hebben door een eigen bron, zaten afgelopen zomer vaak zonder water. Bomen hadden slap blad en planten hingen deze zomer met grote regelmaat helemaal slap en de regen bleef maar uit.
Als er dan eens een buitje viel zette dat geen zoden aan de dijk, leefden de planten weer een klein beetje op om de volgende dag weer slap te hangen.
Maar een te laag grondwaterpeil veroorzaakt voor nog veel meer andere zaken problemen.
Het smelten van de sneeuw in het voorjaar lost dit probleem ook niet echt op. De grond is dan nog tot op grote diepte bevroren en het smeltwater zoekt via speciaal gegraven wegen en via beken en rivieren zijn weg om zo via de grootste rivieren in de Botnische Golf (Oostzee) te belanden.
We hopen altijd op een mooie zomer, maar dit kan dus ook z'n prijs hebben.

Gon