Gamla julkort

Oude kerstkaarten...

Het zal zo rond 2007/2008 zijn geweest dat ik een verzamelwoede had van antieke wenskaarten. Het waren vooral Amerikaanse kerstkaarten van rond 1900 die mijn voorliefde hadden. Later ook paaskaarten en valentijnskaarten, want daar was men in Amerika ook erg scheutig mee rond die tijd en waarschijnlijk nu nog wel.

Man, wat maakte men toen mooie kaarten. Er waren er zelfs van papier wat wel kant leek. Dit waren meestal Valentijnskaarten. Ik kocht ze op Marktplaats en had daar mijn favoriete verkopers (eigenlijk twee) die daar met grote regelmaat kaarten te koop aanboden. Het ging altijd met opbieden, zodat ik een enkele keer wel eens tien euro betaalde voor een écht heel mooie kaart. Tja, wat de gek ervoor geeft dus eigenlijk.
Op een gegeven moment had ik boeken vol met kaarten en sprak mezelf toe dat het welletjes was, dat ik moest stoppen. Zo af en toe, en vooral rond Kerstmis en Pasen, pak ik zo'n boek en haal er kaarten uit om ook de achterkanten te lezen. Fascinerend! 

Toen Zweden in beeld kwam, zocht ik ook naar Zweedse kerst- en paaskaarten.
Helaas werden die niet zo vaak aangeboden maar toch heb ik er wel een stuk of wat. Bijvoorbeeld deze uit 1912:

Geadresseerd aan: Familjen Andersson, Motorp, Skattkärr. Dit ligt net boven Vänern, een van die twee heel grote meren in Zweden, het westelijke meer.

Tekst:

"God Jul och ett Gott välsignande nytt år tillönskas eder alla där hemma, af dotter och syster Hanna. Glöm ej Anna och Eva med frukost."

Klik op de foto voor groter beeld

Vertaald:
"Prettige kerstdagen en een gelukkig en gezegend nieuwjaar u allen daar thuis toegewenst door dochter en zuster Hanna. Vergeet Anna en Eva niet met ontbijt."

Geen straatnaam, geen huisnummer, geen postcode. Ook op Amerikaanse kaarten heel vaak alleen maar een plaatsnaam. Plaatsnamen die je nu kent, omdat het steden zijn geworden die bekend zijn. Ik droom dan een beetje weg bij de dingen die de mensen elkaar schreven en wensten, beseffend dat deze mensen geen van allen meer leven. 

Ik ben dan echt even terug in de tijd en voel bijna de sfeer, of verbeeld het me :-).

Honderden kaarten dus. Ik pakte zomaar vier willekeurige kerstkaarten, scande ze en maakte dit ervan:

De jongste kaart van deze vier is van 1910, de oudste van 1904. De kaart linksonder zit vol met zilveren glittertjes, maar dat lijkt zo meer op sneeuw door het scannen. 

Kaarten zijn ook heel vaak met reliëf, zoals de vogels op de kaart linksonder en de kerstman op de kaart ernaast, evenals de hulstkrans en het witte gedeelte met de tekst.
Je merkt aan meerdere dingen dat kaarten in deze vorm, dus zonder enveloppe, in Amerika zo net na de eeuwwisseling, ik denk zo rond 1904 in zwang kwamen.
Rechts stond nog uitdrukkelijk vermeld dat dat het gedeelte was om te adresseren en links stond uitdrukkelijk vermeld dat je daar een boodschap kon schrijven. Het was dus nog niet zo gewoon en bekend dat dat niet meer vermeld hoefde te worden.

In mijn enthousiasme zou ik er nog veel meer willen laten zien, maar ja...
Ik heb me nu wel voorgenomen er het komende jaar steeds een of een paar te laten zien wanneer het bij juist die gelegenheid past. Nieuwjaar, Valentijnsdag, Pasen en Thanksgiving om maar eens wat te noemen.

Gon